Roma devri kalıntılarına Karaisalı tarihinin derinliklerine inildiğinde rastlanır. Midilli olarak adlandırılan şehrin kalıntıları Karaisalı’nın güneyinde bulunmaktadır.

Dönemin büyük şehirlerinden biri olan Midillinin 70 binin üzerinde Nüfus barındırdığı tahmin edilmektedir. Midilli şehri Büyük İskender’in Anadolu’yu istilası sırasında yıkıldıktan sonra birçok uygarlıklar görmüştür. Ancak Türklerin Anadolu’ya gelişlerinden sonra yöreye vurdukları Türk uygarlığı mührü son derece belirgin olup, günümüzde birçok Selçuklu ve Osmanlı eserleri ve isimlerine rastlanmaktadır.

Yöreye Selçuklu Türklerinin yerleşmesi ile birlikte şehrin adının çeçenli olarak değiştirildiğini görüyoruz. Günümüz ilçe halkının Yüreğir Ovasından gelen Ramazanoğulları ve Menemencioğulları soyundan geldiğini biliyoruz. İlçeye bugünkü ismi, Ramazanoğullarından Kara İsa Beye atfen verilmiştir.

Tarihi belgelerin sayfaları şöyle bir aralandığında Anadolu’daki siyasi karışıklıklar, Selçuklu devletinin Moğol hakimiyetine girmesi görülür. Antakya’dan Kudüs’e kadar yüzbinlerce çadırlık Türkmen nüfusunun yığılması Bu Nüfusun 1290’lı yıllardan itibaren Memluklular desteğiyle Antakya üzerinden Çukurova’ya doğru yönlendirilmeleri önemli bir olaydır. 1340lı yıllar Memlukluların Ceyhan Nehri ve kıyılarını fetih politikasına sahne oldu. Ermeniler yapılan savaşlar sonucu yenilgiye uğratıldılar. 1350’lerde Üçoklu Türkmenler Yüregir Beyoğlu ramazan idaresinde idi. Bir müddet Adana ve Tarsus yöresinde dolaştılar.

Ramazan Bey, şimdiki Camili Köyünün kuzeyindeki çaldığını yurt tuttu. 1360 yılında Adana Ramazan Bey tarafından ele geçirildi. Ancak Ramazan Bey, 1352 yılında Mısır Sultanının onayıyla Adana Bölgesi Türkmen Emin hükümdarı olmuştu. Ramazan Beyin en sadık adamları Kusun, Kara İsa, Özer, Gündüz, Kuştemür idi. Kara İsa Midilli kasabası kışlık yurt yeri Kızıldağ ve civarı da yayla yeri olarak verildi. Ancak Karaisalı’nın, Annahşa kalesini zorlu bir cenk veya mücadele ile ele geçirdiği anlaşılıyor. Annahşa kalesi Kara İsa Beyin fetih mülk arazisinin merkezi idi.

Kara İsa oğlu Hamza Bey, 1427 yılında Kahire’ye gelerek Memluk Sultanına bağlılığını bildirdi. Karaisalı beyinin yanında Dündarlı, Hacılı, Bulgarlı oymakları da vardı. 1530 yılında Kara İsa oğlu Sevindik Bey aşiretin başındadır.

Kanuni Sultan Süleyman Defterlerinde Karaisalı, Kanuni Sultan Süleymanın Karaisalı’ya özel bir ilgisinin olduğunu Osmanlı arşiv belgeleri açıklıyor. 1520, 30, 40 ve 50li yıllarda Adana sancak Tapu-Tahrir defterini yazdıran Kanuni Dönemi belgelerinde Karaisalı’nın sosyal ve ekonomik durumu ayrıntılı olarak açıklanıyor. 998 nolu Arşiv Tapu-Tahrir defterine şöyle bir göz atıldığında, Adana Sancağının kazası durumundaki Karaisalı’da yaşayan cemaatler obalar şunlardır.

Mustafalı, Tekehacılı, Uçar, Murculu, Köşkerli, Toraşan, Çomaklı, Köçekli, Aşıksarılı, Diğerköpekli, Aldoshacılı, Nureddin-Yapakoğlu, Çömelek, Elcik, Orkud aşık, Alibeyli, Ulu keçi, Turgudlu, Sarıçobanlı, Şeyhmehmedli, Kesik, bayramlık, Mutanlı, Babasıoğlu, Albaşlı, Oruçbeyli, Keçili, Avcıhacılı, Bektaşlı Botuklu, Yapallıoğlu, Arabhasanlı Dönarslan, Şeyhhacıhalife, Kerceoğlanları, Karaisalı, Kenger, Kaşıkcılar, Salur, Karacaisalı, Köl düğün, Uzadan, Sarıçobanlı, isakocalı, Emirilyaslı, ilenekli, Heceli, ilhanlı, Turhanlı, Kesrici, Çomaklı, Kuli, Canikler, Kızanlı, Tırnak.

Yukarıda listesi verilen Karaisalı’daki obaların 1526 yılında tutulan defterde yer aldığını hemen belirtelim. Aynı yıl Karaisalı’da 73 cemaat oba, 1956 hane ev bulunmakta olup Karaisalı’nın merkez ve köylerinin nüfusu yaklaşık 10.000 kişidir. Padişah çağrıda bulunursa 2731 nefer asker savaşa gidebilecek durumdadır. Karaisalı’da, aynı yıl 162 Hristiyan evine karşılık, 1834 Türk evi vardır. Yani 16. yüzyıl itibariyle Karaisalı’nın %90’ı Türk’tür ki bu durum Ramazanoğulları zamanından itibaren Karaisalı’da Türkleşme hareketinin çok güçlü olduğunu gösterir.

Karaisalı’nın kolları Osmanlı Arşivinde bulunan 1572 tarihli Adana Sancağı Mufassal Defterinde Karaisalı kazasında yaşayan göçebeler içinde Karaisalı ve ona bağlı kollar obaları da açıklanmaktadır. Aşağıda vereceğimiz listede yer alan obalar Karaisalı’nın kollarıdır.

İsa, Kocalı, Emirilyaslı, Çeçeli, Günece, Yardımşahlı, Abdalanoğlu, Kararnandepeli, Alhanlı, Kestel, Göçerili, Çömelek, Hatibli, Ebiga, Gerce, Şeyhmehmedli, Yayasalı, Yahyaoğlu, Köşkerli, Kırtoy, Avcıhacılı, Alibeyli, Yapallı, Yahşihanlı, Dönarslan, Bunsuz, Ulukeçi, Lala, Canikler, Karacaisalı, Umurlu, Sarıçobanlı, Bayramlı, Eğlenceli, Urunguş, Bektaşlı, Yargı, Emelcik, Balabanlı, Gümeç, Salur, Gerdekli, Arabhasanlı, Furatlı, Uzadan, Örküdşeyh, Koğaşar, Alibeyli Karaisalı’da çok sayıda mezra bulunmaktadır. Kanaatimiz odur ki Karaisalı’nın çeçenli obasının yurdu şimdiki Karaisalı şehir merkezidir.